ایدز

پرسش های عمومی

HIV چیست؟

به معنای ویروس نقص ایمنی انسان (Human Immunodeficiency Virus) می باشد.

AIDS چیست؟

به معنای سندرم نقص ایمنی اکتسابی (Acquired Immunodeficiency Syndrome) می باشد.

HIV چگونه موجب ایجاد بیماری می گردد؟

این ویروس به سلول های ایمنی بدن حمله میکند و موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی شده و در نهایت موجب بیماری و عفونت می گردد. حدود نیمی از مردم پس از آلودگی اولیه با ویروس HIV علائم خفیفی شبیه آنفولانزا را نشان می دهند. این علائم شامل تب، گلودرد، خستگی، بثورات پوستی، درد مفاصل، تورم غدد لنفاوی می باشد. این علائم به سرعت (۱ تا ۲ هفته) از بین می روند و تامدت ها فرد می تواند علائمی نداشته و ظاهراً سالم به نظر برسد. این دوره می تواند ۶ ماه تا ۱۰سال طول بکشد.

تفاوت HIV و AIDS چیست؟

ایدز به معنی مرحله ی پایانی عفونت HIV می باشد و زمانی است که سلول های دفاعی بدن در حد خاصی از بین رفته باشند و علائم ابتلا به ویروس HIV آشکار شده اند.

راههای انتقال این ویروس چگونه می باشد؟

این ویروس به سادگی منتقل نمی گردد و از طریق خاصی منتشر می شود. اکثرا از طریق خون (خون قاعدگی)، ترشحات واژن و منی افراد آلوده و شیردادن منتقل می شود. این ویروس در تمام مایعات فیزیولوژیک بدن یافت می شود.(مانند: خون، مایع منی، مایعی که قبل از خروج منی خارج می گردد، ترشحات مقعدی، ترشحات واژن، شیر مادر و …) بطور کلی راههای انتقال این ویروس به شرح زیر می باشد:

• افرادی که از سوزن و سرنگ مشترک برای تزریق مواد مخدر، استروئیدها، ویتامین ها و یا سایر داروها استفاده می کنند
• رابطه جنسی پر خطر (رابطه جنسی مقعدی دارای بیشترین خطر انتقال می باشد)
• خون و فرآورده های خونی آلوده به این ویروس
• از طریق مادر آلوده به نوزاد در هنگام زایمان و یا در هنگام شیر دادن از طریق شیر.

 

 

آیا سوراخ کردن گوش و خالکوبی باعث انتقال HIV می شود؟

بله، سوراخ کردن گوش و خالکوبی در صورتی که با وسایل آلوده و مشترک انجام شود، سبب انتقال HIV به سایر افراد می گردد.

از چه راههایی این ویروس منتقل نمی گردد؟

از طریق غذا، لباس، توالت، ظرف غذا مشترک، لمس کردن، در آغوش گرفتن، دست دادن، آب دهان، روبوسی کردن، سرفه، استخر های شنا و پشه ها این ویروس منتقل نمی گردد.

پیشگیری

راههای جلوگیری از انتقال HIV چیست؟

• عدم داشتن رابطه جنسی مقعدی، واژینال و دهانی(رابطه جنسی مقعدی دارای بیشترین خطر انتقال و رابطه دهانی دارای خطر کمتری می باشد.)
• عدم رابطه جنسی با کسی که دارای شریک های جنسی متعدد است.
• استفاده مداوم و صحیح از کاندوم های لاتکس(برای مرد و زن) در هنگام رابطه جنسی واژینال و مقعدی
• استفاده از روان کننده های آبی در رابطه جنسی( در صورت استفاده از روان کننده های روغنی باعث از بین رفتن لاتکس کاندوم شده و خطر انتقال ویروس افزایش می یابد)
• عدم اشتراک سوزن و سرنگ با افراد دیگر
• بررسی وضعیت مادر باردار از نظر HIV. اگر چنانچه مبتلا بود بایستی درمان شروع گردد تا از انتقال ویروس به نوزاد جلوگیری شود.

کاندوم ها چگونه از انتقال HIV جلوگیری می نمایند؟

کاندوم های لاتکس مردانه به عنوان یک سد فیزیکی از ورود میکروب ها از جمله HIV عمل می نمایند. زمانی که به صورت صحیح استفاده شوند می تواند مانع انتقال این ویروس گردد. با این وجود هیچ روشی به طور ۱۰۰% موثر نیست. (ممکن است کاندوم در حین آمیزش آسیب ببیند)

کاندوم های زنانه نرم، محکم و شفاف می باشد که قبل از رابطه جنسی در داخل واژن قرار داده میشود. زمانی که به درستی استفاده گردند می توانند علاوه بر پیشگیری از بارداری از انتقال HIV نیز جلوگیری کنند.

منظور از STIs چیست؟

عفونت های منتقله جنسی (Sexually Transmitted Infections) عبارتند از عفونت هایی است که عمدتا در نتیجه تماس جنسی با فرد آلوده و یا از طریق مادر آلوده به کودک منتقل می گردند .

علائم عفونت های منتقله جنسی چیست؟

در زنان در موارد زیر بایستی مشکوک شد:

احساس خارش در اطراف واژن، ترشحات واژن، درد در ناحیه پایین شکم و یا در زمان رابطه جنسی.

در مردان نیز در موارد زیر بایستی شک کرد:

ترشحات از آلت تناسلی، یک یا چند زخم بر روی آلت تناسلی دارای درد و یا بدون درد، ایجاد زگیل هایی در اطراف آلت تناسلی، درد و تورم در کشاله ران.

توجه به این نکته مهم است که در زنان برخلاف مردان در اغلب موارد این عفونت ها علائمی ندارند.

چگونه عفونت های منتقله جنسی خطر انتقال HIV را افزایش می دهند؟

در اغلب موارد این عفونت ها علائم و نشانه خاصی ندارند. ابتلا به این عفونت ها (به ویژه تبخال تناسلی و زخم های سیفلیسی) باعث آسیب به سدهای طبیعی در پوست اندام های تناسلی و غشا های مخاطی در دستگاه تناسلی می گردد و این باعث ورود آسانتر HIV به بدن فرد می گردد. استفاده مداوم و صحیح از کاندوم موجب پیشگیری از عفونت های HIV  و عفونت های منتقله جنسی می شود. لازم به ذکر است که در حضور عفونت های منتقله جنسی شانس انتقال HIV 10-5 برابر افزایش می یابد.

منظور از درمان پیشگیرانه در زمان ابتدای ابتلا به HIV چیست؟

اگر چنانچه حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از ورود ویروس به بدن از درمان های ضد ویروسی استفاده شود شانس ابتلا بسیار کاهش می باید. در این روش با متوقف نمودن تکثیر ویروس (انتشار ویروس در بدن) و یا تقویت سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن عفونت ویروسی از ابتلا به عفونت HIV پس از در معرض قرار گرفتن جلوگیری می شود. این روش در افرادی که تماس جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به HIV داشته اند، معتادین تزریقی و فرد محتمل به ابتلا به عفونت HIV ( فرورفتن سوزن آلوده به دست) توصیه می گردد. این درمان ضد ویروسی همچنین موجب کاهش خطر انتقال ویروس به دیگران می گردد. . اشاره به این مطلب لازم است که بدانید درمان ضد ویروسی یک راه پیشگیری اولیه از HIV نمی باشد، بلکه پیشگیری اولیه: جلوگیری از رفتار جنسی پرخطر، استفاده از کاندوم، عدم استفاده از سرنگ مشترک و … می باشد.

آزمایشات تشخیصی

چرا باید آزمایش HIV بدهم؟

برخی از افراد به دلیل ترس از اینکه آزمایش HIV آنها مثبت گردد؛ اقدام به خودداری از این آزمایش می کنند. برخی دیگر هم فکر میکنند که سالم و سلامت هستند و ممکن نیست که به این ویروس مبتلا شوند. برخی هم بخاطر اینکه فکر میکنند رفتاری ندارند که موجب افزایش خطر ابتلا به عفونت HIV گردند؛ خودشان را در معرض خطر نمی بینند.

وقتی آزمایش HIV شما منفی شود:

۱- ذهن شما و همسر و دیگران کسانی که دوستتان دارند آرام خواهد شد.

۲- نگرانی شما تمام می شود و می توانید زندگی همراه با سلامتی را در پیش داشته باشید. برای ادامه این وضعیت بایستی از رفتارهای پرخطر پرهیز نموده و اقدامات پیشگیرانه ای که قبلا گفته شد را انجام دهید. با این وجود تست های پیگیری بعدی این حس آرامش شما را بیشتر خواهد نمود. هر فردی که رفتار پر خطر داشته و یا خون و فراورده های خونی آلوده به او تزریق شده باشد، باید از نظر داشتن HIV آزمایش شود. تست HIV بهتر است به عنوان یکی از تست های معمول پزشکی برای چکاپ بیماران استفاده شود؛ به ویژه زنان باردار وافرادی که ریسک بالاتری برای ابتلا به HIV دارند (کارکنان مراکز بهداشتی شامل پزشکان، دندان پزشکان، آزمایشگاه، پرستاران، بهیاران، بهورزان) بایستی حداقل سالی ۱ بار آزمایش HIV را انجام بدهند.

آیا آزمایش HIV محرمانه است؟

بله. انجام این آزمایش و همینطور نتیجه آن (مثبت یا منفی) محرمانه می باشد و فقط شما و پزشک و آزمایشگاه از آن مطلع هستید.

منظور از دوره پنجره (window period) در عفونت HIV چیست؟

دوره ی پنجره (window period) مدت زمان بین قرار گرفتن درمعرض عفونت HIV و تعیین حضور آنتی بادی در تست HIV می باشد که ابتلا به HIV را نشان می دهد. در این دوره ویروس وارد بدن شده اما هیچ علامت بالینی و آزمایشگاهی ندارد این مرحله می تواند از ۲ تا ۶ هفته به طول انجامد. به عبارت دیگر فاصله ی بین ورود ویروس تا ایجاد آنتی بادی در بدن را دوره ی پنجره گویند. در این دوره نتیجه ی آزمایش تشخیص ایدز به روش آنتی بادی (الایزا) منفی است. طول دوره ی پنجره در افراد مختلف متفاوت است، زیرا سیستم ایمنی افراد مختلف پاسخ ها ی متفاوتی به ویروس HIV می دهد، اما نهایتاً تا ۶ هفته با استفاده از کیت های نسل چهارم همه افراد مبتلا به عفونت HIV قابل تشخیص خواهند بود.

منظور از آزمایش آنتی بادی HIV چیست؟

معمولترین آزمایشی که در تشخیص HIV به کار می رود. در این تست (الایزا Elisa) در خون فرد به جای جستجوی خود ویروس به دنبال آنتی بادی تولید شده علیه آن پرداخته می شود. زمانی که این ویروس وارد بدن می شود؛ سیستم ایمنی بدن پروتئین هایی با نام آنتی بادی تولید می کند. این آنتی بادی ها به طور معمول ۲ تا ۶ ماه پس از ورد ویروس به بدن؛ در خون فرد ظاهر می شوند و شخص در این مدت زمان که هنوز آنتی بادی ها قابل شناسایی نیستند (دوره پنجره یا window period) می تواند این ویروس را به دیگران منتقل کند. انجام این تست هزینه زیادی ندارد. در صورتی که تست Elisa مثبت شود بایستی تست های تاییدی (وسترن بلات) درخواست شود. چنانچه آزمایش وسترن بلات نیز مثبت شد حضور آنتی بادی ضد HIV تایید می شود. اما اگر چنانچه وسترن بلات منفی شد؛ باید مساله دوره پنجره  را درنظر گرفت. در این صورت باید آخرین تاریخ مواجه شدن احتمالی با ویروس تعیین شود و با مشاوره متخصص یا آزمایشگاه تخصصی آزمایش مناسب توصیه گردد.

آیا امکان دارد نتیجه تست الایزا به طور کاذب مثبت شود؟

بله، تداخلگرهایی مثل واکسن آنفولانزا، آنتی بادی ضد میتوکندری، بدخیمی ها و بعضی از بیماری های روحی روانی مانند اسکیزوفرنی می توانند سبب نتیجه ی مثبت کاذب درتست الایزا شوند.

آیا در دوره ی پنجره (window period) ویروس HIV قابل انتقال خواهد بود؟

بله، در طول دوره ی پنجره فرد بدون علائم بوده و حتی اگر تست آنتی بادی فرد منفی باشد می تواند ویروس را با شدت بیشتری به افراد دیگر انتقال دهد. در این دوره فرد سطح بالایی از ویروس را در بدن خود دارد و آن را می تواند به دیگران انتقال دهد.

دوره ی نهفتگی بیماری ایدز چه قدر است؟

دوره ی نهفتگی (کمون) HIV/ ADIS متغیر می باشد. فاصله ی بین عفونت ناشی از HIV و بروز علائم از ۲ ماه تا ۱۰ سال متغیر است. تعداد زیادی از مبتلایان به HIV بدون دریافت داروهای ضد ویروسی پس از طی ۱۰ سال علائم بیماری در آنها ظاهر می شود. دوره ی کمون بیماری در شیرخواران کوتاهتر از بالغین بوده و درمان باعث طولانی شدن دوره ی کمون می گردد.

آیا آزمایشی وجود دارد که بتوان زودتر از آزمایش الایزا به ابتلا به HIV  پی  برد؟

بله. بسته به نوع آزمایش تا ۸ روز پس از ابتلا به این ویروس با روش PCR بسیار حساس می توان ابتلا به این ویروس را تشخیص داد.

درمان

آیا درمانی برای HIV وجود دارد؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای HIV/AIDS وجود ندارد و درمان های ضد ویروسی جدید تنها می توانند مرحله پایانی بیماری (AIDS) را به تاخیر بیندازند. درمانهای ضد ویروسی شامل داروهای ممانعت کننده از تکثیر و انتشار ویروس در بدن می باشد. اگر یک فردی که ناقل HIV است و درمانهای ضد ویروسی را انجام دهد باعث می شود تا آسیب های سیستم ایمنی بدن او کمتر شود و وضعیت سلامتی فرد حفظ شود. با این وجود این درمان ها نمی تواند به طور کامل ویروس را از بین ببرد و کاملا درمان شود.

چه مدت زمانی طول می کشد تا عفونت HIV به مرحله ی ایدز برسد؟

بدون درمان دارویی به طور متوسط برای فردی که تغذیه ی مناسبی دارد، ۱۰ سال طول می کشد تا فرد مبتلا به عفونت HIV به سمت ایدز پیشرفت کند، اما برای افرادی که تغذیه ی مناسبی ندارند این بیماری سریع تر به سمت ایدز پیشرفت می کند. درمان دارویی ضد ویروسی میتواند مدت زمان بین آلودگی با HIV و شروع ایدز را طولانی تر کند. بیماری ایدز درمان قطعی ندارد، اما پیشرفت های حاصله در درمان بیماری زمینه ارتقاء کیفیت زندگی وافزایش طول عمر مبتلایان را فراهم نموده است.

چگونه متوجه شوم که داروهایی که برای درمان HIV مصرف می کنم؛ وضعیت من را بهتر کرده است؟

۳ راه وجود دارد:

۱-  رشد فیزیکی و بدنی (بهبود): کسانی که مبتلا به HIV می شوند و دچار کاهش وزن، کاهش اشتها و ضعف کلی بدن بودند؛ پس از شروع درمان ضد ویروسی وضعیت جسمانیشان بهتر می شود و می توانند به کارهای روزمره خود همانند قبل رسیدگی کنند.

۲- افزایش شمارش سلول های لنفوسیت CD4 مثبت در خون فرد: این نوع از لنفوسیت ها بدن را در مقابل میکروب ها و ویروس ها محافظت میکند. پس از ورود HIV به بدن؛ به آرامی لنفوسیت های CD4 مثبت را تخریب می نماید و شمارش آنها در خون فرد کاهش می یابد. زمانی که درمانهای ضد ویروسی شروع می شوند؛ موجب ممانعت از انتشار ویروس می گردند و بنابراین شمارش این سلول ها به آرامی زیاد می شود. افزایش شمارش این سلول ها شاخص مهمی در اثر پذیری درمان ضد ویروسی می باشد. شمارش این سلولها هر ۶-۳ ماه پس از شروع درمان بایستی انجام گردد.

۳– کاهش بار ویروس(تعداد) viral load: این ویروس پس از ورود به بدن؛ به میلیون ها کپی تکثیر می شود و در بدن پخش می گردد. سنجش میزان بار ویروس نشان دهنده تعداد ویروس در هر میلی لیتر خون فرد می باشد. زمانی که درمانهای ضد ویروسی شروع می شوند؛ موجب ممانعت از انتشار ویروس می گردند و در نتیجه میزان بار ویروس نیز کاهش می یابد. یک میزان بار ویروس کم و یا غیر قابل تشخیص پس از درمان؛ نشان دهنده ی پیشرفت خوب درمان می باشد. میزان بار ویروس هر ۶-۳ ماه بایستی انجام گردد.

طول مدت درمان با داروهای ضد ویروسی چقدر است؟

زمانی که فرد شروع به درمان می کند بایستی در طول عمر زندگی خود به طور منظم و مداوم زیر نظر پزشک خود به درمان ادامه دهد. در غیر اینصورت ویروس دوباره در بدن تکثیر و منشر می گردد و سیستم ایمنی بدن آسیب دیده و تضعیف می شود. درمان منظم برای به تاخیر انداختن مرحله AIDS و داشتن زندگی بهتر ضروری است.

چه کسی هزینه ی درمان HIV را پرداخت می کند؟

این درمان ها فوق العاده پر هزینه هستند و هزینه سنگین درمان ایدز را دولت ها تقبل کرده و داروها را به رایگان در اختیار بیماران قرار می دهند، بنا براین قسمت عمده ای از بودجه بخش سلامت صرف هزینه ی داروهای ایدز می شود.

آیا واکسنی برای پیشگیری از ایدز یا HIV وجود دارد؟

خیر، تا کنون هیچ واکسنی برای پیشگیری از عفونت HIV کشف نشده است .

اگر در حین بارداری همسر؛ شوهر بفهمد که مبتلا به HIV می باشد چه باید کرد؟

HIV از طریق مادر به نوزاد در حین بارداری، زمان زایمان و از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود. برای جلوگیری از این انتقال بایستی از ابتلا مادر باردار به HIV آگاه شد. چنانچه مرد مبتلا به HIV بوده باشد؛ شانس ابتلا به HIV در مادر وجود دارد و نوزاد در شکم مادر نیاز به محافظت در برابر HIV پیدا می کند.

اگر مرد مبتلا به HIV  باشد بایستی این موضوع را با همسر باردار خود در میان بگذارد. پزشک، پرستار و یا افراد مورد اعتماد می توانند به شما در درمیان گذاشتن این موضوع با همسر باردار شما کمک نمایند.

بیان شوهر در مثبت بودن خود از نظر HIV به همسر بادار خود از جهات زیر سودمند است:

• همسر می تواند سریعا آزمایش HIV را انجام دهد
• می تواند از نظر روانی آمادگی برای شنیدن مثبت بودن آزمایش HIV خود داشته باشد. ضروری است در این موارد درمان های ضد ویروسی را شروع کرده تا برای نوزاد حداقل خطر را از نظر ابتلا به HIV داشته باشد.
• اگر همسر باردار مبتلا به HIV نباشد؛ او می تواند با یک رابطه جنسی محافظت شده و استفاده از کاندوم به سلامت خود و نوزادش ادامه دهد.

آیا زنی که به HIV مبتلا است می تواند بچه دار شود؟

بله. با این وجود بایستی تحت نظر پزشک اینکار صورت گیرد. باید درمان ضد ویروسی انجام شود تا بار ویروس در خون مادر کم شود و خطر منتقل شدن ویروس به نوزاد کم شود. این درمان تا بعد زایمان باید ادامه داشته باشد. همچنین تا ۴ هفته پس از زایمان؛ نوزاد نیز باید تحت درمان ضد ویروسی قرار گیرد.

آیا فرد آلوده به HIV می تواند به کار خود ادامه دهد؟

اگر فردی مبتلا به HIV است و از نظر وضعیت جسمانی در سلامتی می باشد؛ دلیلی در توقف کارش نیست و می تواند مانند بقیه به کار خود ادامه دهد. برای همکاران این فرد نیز هیچ خطری به همراه نخواهد داشت.

میزان شیوع ایدز در دنیا و ایران چقدر است؟

طبق آمارها تعداد مبتلایان به ایدز در دنیا بیش از ۳۴ میلیون نفر می باشد و براساس آمار سال ۱۳۹۰ در ایران ۲۳ هزار و ۱۲۵ نفر افراد مبتلا به HIV/ADIS شناسایی شده اند.