نام آزمایش
Alkaline Phosphatase
مخفف انگلیسی تست
ALP
نام فارسی تست
فسفاتاز قلیایی
نام های دیگر
ALK PHOS; Alkp
روش انجام
Photometric
آمادگی بیمار
ناشتایی شبانه بهتر است. همچنین از مصرف داروهای توکسیک برای کبد خودداری گردد.
نوع نمونه
S, PH
علت درخواست تست
- ارزیابی علامت ها و نشانه های اختلالات مختلف مربوط به افزایش سطح ALP نظیر انسداد صفراوی، بیماری کبدی- صفراوی، سرطان استخوان.
- افتراق اختلالات انسدادی مجرای کبدی- صفراوی از بیماری های کبدی- صفراوی. در موارد انسدادی؛ افزایش ALP چشمگیرتر است.
- بررسی و تعیین تاثیرات بیماری های کلیوی بر متابولیسم استخوان
- تعیین رشد یا تخریب استخوانی در کودکانی که دچار الگوهای اختلال رشد هستند.
توضیح راجع به تست
ALP، آنزیمی است که در بافت های مختلف سراسر بدن از جمله کبد، استخوان، کلیه، روده و در جفت زنان باردار یافت می شود؛ اما بیشتر در سلول های پوشاننده مجاری صفراوی و استئوبلاست هایی که در تشکیل استخوان جدید شرکت دارند؛ یافت می شود. ALP معمولا از کبد به درون صفرا ترشح می شود.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- بیماری های کبدی:
انسداد صفراوی، سرطان کبد، هپاتیت مزمن فعال، سیروز، دیابت، منونوکلئوز عفونی، هپاتیت ویروسی
- بیماری های استخوانی:
ترمیم شکستگی ها، بیماری های متابولیک استخوانی (اُستئومالاسی، راشیتیسم)،
تومورهای متاستاتیک استخوانی، پوکی استخوانی، بیماری های پاژه
- دیگر موارد:
اواخر دوره حاملگی، سرطان ( پستان، کولون، کیسه صفرا، ریه و یا پانکراس)، نارسایی احتقانی قلب،
پرکاری غده پاراتیروئید، پنومونی، انفارکتوس میوکارد، کولیت اولسرو و … .
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- آنمی (کم خونی)
- بیماری سلیاک
- کمبود اسید فولیک
- عفونت HIV
- مقدار بیش از حد ویتامین D
- پائین بودن فسفر به صورت ارثی (هیپوفسفاتازی)
- کم کاری تیروئید (در نوزادان و جوانان)
- کمبود تغذیه ای روی یا منیزیم
- آنمی پرشینیوز
- کمبود ویتامین C
و … .
تست های تکمیلی
AST; ALT; GGT; Bilirubin; Liver panel; Bone markers; Alkaline phosphatase isoenzymes; Bone specific ALP
تشخیص های افتراقی
اگر نتایج ALP افزایش می یابد اما معلوم نیست که آیا این به دلیل بیماری کبد یا استخوان، ابتدا آزمایش برای آزمایش ALP ایزوآنزیم برای تعیین علت باید انجام شود. تست GGT و یا آزمایش ۵′- نوکلئوتیداز نیز ممکن است برای افتراق بین بیماری های کبد و استخوان انجام شود. مقادیر GGT و سطوح ۵′- نوکلئوتیداز در بیماری کبدی افزایش می یابد اما در اختلالات استخوان افزایش نمی یابد.
تداخلات دارویی
استامینوفن (مقدار توکسیک)، ضد تشنج ها، بروموکریپتین، کاپتوپریل، سفالوسپورین ها، کلرامفنیکل، جنتامایسین، ایندومتاسین، متیل دوپا، ناپروکسن، پروژسترون، رانیتیدین به دلیل آسیب هپاتوسلولار باعث افزایش سطح ALP می شوند.
استروئید های آنابولیک، اریترومایسین، استروژن ها، نمک های طلا، ایمی پرامین، اینترلوکین ۲، مرکاپتوپورین، پنی سیلین ها، فنوتیازین ها، سولفانامید ها و … به علت کولِستاز باعث افزایش سطح ALP می شوند.
قرص های جلوگیری از بارداری، آزاتیوپرین، بریلیوم، کانازول، سیترات ها، کلوفیبرات، استروژن ها(در درمان جایگزین استروژن)، فلوراید ها، نیتروفوران ها، ترکیبات سولفیدریل، تئوفیلین، پروپرانولول و … باعث کاهش کلی سطح ALP می شوند.
اطلاعات تکمیلی
ALP بالا معمولا به این معنی است که یا کبد آسیب دیده یا شرایطی که منجر به افزایش فعالیت سلول های استخوان شده است وجود دارد. اگر سایر آزمایش های کبدی نظیر بیلی روبین، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) یا آلانین آمینوترانسفراز (ALT) نیز بالا هستند، معمولا ALP از کبد است. اگر مقادیر کلسیم و فسفر غیرطبیعی است، معمولا ALP از استخوان است. اگر GGT یا ۵′ – نوکلئوتیداز نیز افزایش یافته، ALP بالا احتمالا به دلیل بیماری کبدی است. اگر هر کدام از این دو آزمایش طبیعی است، اما ALP بالا می باشد، احتمالا به دلیل وضعیت استخوان است.
اگر از روی علائم و نشانه ها یا از تست های روتین دیگر، مشخص نیست که ALP بالا ناشی از کبد یا استخوان است، آزمایش برای ایزوآنزیمهای ALP ممکن است لازم باشد تا بین ALP استخوان و کبد تمایز دهد.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .