نام آزمایش
Testosterone
نام فارسی تست
هورمون تستوسترون
نام های دیگر
Total testosterone
روش انجام
ECLIA, RIA
آمادگی بیمار
توصیه می شود تا بیمار ناشتایی داشته باشد. بهترین زمان نمونه گیری ساعت ۶ تا ۱۰ صبح می باشد.
نوع نمونه
S, PE, PH
علت درخواست تست
- کمک به تشخیص پرکاری گنادی
- کمک به تشخیص بلوغ زودرس در جنس مذکر قبل از ۱۰ سالگی
- افتراق بین هیپوگنادیسم (کم کاری گنادی) اولیه و ثانویه
- بررسی هیرسوتیسم (رشد موهای زاید در صورت و بدن خانم ها)
- بررسی ناباروری مردان
- سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS): بیماران مبتلا به این سندرم عدم تخمکگذاری همراه با هیرسوتیسم و آکنه دارند. در اکثر بیماران تستوسترون سرم بالاست.
توضیح راجع به تست
اندازه گیری مقادیر تستوسترون خون، به همراه هورمونهای FSH و LH در بررسی نارسایی گنادی در هر دو جنس کمک کننده است.
در مردان؛ تستوسترون آندروژن اصلی مترشحه از سلول های بینابینی بیضه به نام سلول های لیدیگ است. تستوسترون در رشد و نمو ارگان های جنسی مردانه، بزرگ شدن عضلات اسکلتی، رشد موهای زیر بغل، صورت و عانه و نیز اسپرماتوژنز نقش دارد. تستوسترون در بررسی های ناتوانی جنسی و ناباروری اندازه گیری می شود.
در زنان؛ مقادیر کم تستوسترون از تخمدان ها و غدد آدرنال ترشح می شود. حداکثر مقدار آن در میانه سیکل قاعدگی وجود دارد. این تست برای بررسی تومورهای تخمدان، هیرسوتیسم و ناباروری انجام می شود.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- هیپرپلازی آدرنال
- پرکاری تیروئید
- سندروم مقاومت به آندروژن
- تومورهای قشر آدرنال
- بلوغ جنسی زودرس ایدیوپاتیک
- تومورهای بیضه یا خارج گنادی
- هیرسوتیسم (پر مویی در زنان)
- سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- تومورهای تروفوبلاستیک در زمان حاملگی
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- عدم تخمک گذاری (Anovulation)
- سندروم داون
- ناتوانی جنسی
- دیستروفی میوتونیک
- کم کاری هیپوفیز اولیه و ثانویه
- کریپتورکیدیسم (نهان بیضگی)
- مصرف زیاد الکل
- سندروم کلاین فلتر
- ارکیکتومی (خارج کردن بیضه)
- اورمی
- تاخیر در بلوغ
- نارسایی کبدی
- سوء تغذیه
- هیپوگنادیسم اولیه و ثانویه
تست های تکمیلی
FSH, LH, SHBG, DHEAS, Free testosterone, Estradiol, DHT, Gonadotropin-releasing hormone
تداخلات دارویی
باربیتورات ها، برموکریپتین، سایمتیدین، فلوتامید، گونادوتروپین، لوونورژسترول، میفپریستون، مکلوسمید، نافارلین (در مردان)، نیلوتامید، ضد بارداری های خوراکی، ریفامپین و تاموکسیفن می توانند سطح تستوسترون را افزایش دهند.
سیکلوفسفاماید، سیپروترون، دانازول، دگزامتازون، دی اتیل استیل بسترول، دیگوکسین، فنل دوپام، گوسرلین، کتوکونازول، لوپرولید، منیزیم سولفات، مدروکسی پروژسترون، متیل پردنیزون، ناندرولون، ضد بارداری های خوراکی، پارواستاتین، پردنیزون، پیریدوگلوتتماید، اسپیرونولاکتون، استانوزولول، تتراسایکلین و تیوریدازین داروهایی هستند که می توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند.
* SHBG و دی هیدرو اپی آندروستون (DHEA) ممکن است در روش RIA در سنجش تستوسترون تداخل ایجاد کنند.
** دی هیدرو تستوسترون (DHT) ممکن است در روش الایزا در سنجش تستوسترون تداخل ایجاد کند.
*** ورزش و تمرینات سنگین سطح تستوسترون را افزایش می دهد.
**** عدم تحرک و تزریق گلوکز سطح آندروژن ها و بویژه تستوسترون را کاهش می دهد.
اطلاعات تکمیلی
معمولا مقدار کلی (Total) تستوسترون بکار می رود و سنجید می شود اما تستوسترون یک شکلِ آزاد یا فعال نیز دارد که در برخی بیماری مانند پرکاری تیروئید می تواند مفید باشد.
نکته ۱: سطح تستوسترون در طول روز متغیر است و بیشترین مقدار آن نیز در صبح وجود دارد.
نکته ۲: پایین بودن تستوسترون همزمان با پایین بودن FSH و LH مؤید تشخیص هیپوگنادیسم ثانویه است.
نکته ۳: غلظتهای تستوسترون ممکن است در ناباروری مردان، اختلال کارکرد نعوظ یا جنسی و استئوپورز کمککننده باشند.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .