نام آزمایش
Alpha fetoprotein
مخفف انگلیسی تست
AFP
نام فارسی تست
آلفا فتوپروتئین
نام های دیگر
AFP; Total AFP; AFP-L3%
روش انجام
ECLIA
نوع نمونه
S, PE, PH, BF
علت درخواست تست
پزشک ممکن است آزمایش خون AFP را در موارد زیر درخواست کند:
- زمانی که مشکوک است فرد سرطان کبد یا سرطان های خاص (مانند بیضه یا تخمدان) دارد.
- بیمار مبتلا به بیماری مزمن کبدی را از نظر ظهور کارسینومای هپاتوسلولار و یا نوع دیگری از سرطان کبد پایش می کند.
- اثربخشی درمان در بیمار مبتلا به سرطان کبد، بیضه یا تخمدان را پایش می کند؛ همچنین عود سرطان را پایش می کند.
- گاهی اوقات وقتی بیمار هپاتیت مزمن یا سیروز دارد درخواست می شود.
- بررسی موارد مشکوک مرگ داخل رحمی همراه با افزایش AFP .
- غربالگری روتین در دوره بارداری بین هفته ۱۳ تا ۱۶ حاملگی برای بررسی نقایص لوله عصبی و دیگر اختلالات همراه با افزایش سطح AFP در سرم مادر و مایع آمنیوتیک.
٪AFP – L3 گاهی اوقات برای کمک به ارزیابی خطر کارسینومای هپاتوسلولار وقتی که بیمار دارای بیماری مزمن کبدی است؛ درخواست می شود.
توضیح راجع به تست
این تست مقدار آلفا فتوپروتئین (AFP) را در خون اندازه گیری می کند. AFP، پروتئینی است که عمدتاً توسط کبد جنین و بخشی از جنین در حال رشد که شبیه به حفره زرده در تخم پرندگان است (بافت های کیسه زرده) تولید می شود. غلظت AFP بطور شاخص هنگامی که نوزاد متولد می شود، افزایش می یابد و پس از آن به سرعت کاهش می یابد. در کودکان سالم و بالغین غیرباردار به طور طبیعی فقط در سطوح بسیار پایین قابل تشخیص است.؛ اختلالات مادرزادی را بطور قطعی تشخیص نمی دهد. هر چند در صورتی که AFP بطور غیر طبیعی بالا باشد؛ انجام تست های تکمیلی مانند اواتراسونوگرافی و تست مایع آمنیوتیک از نظر AFP الزامی است.
از این تست معمولاً برای غربالگری وجود نقایص لوله عصبی استفاده می شود. این تست که بین هفته های ۱۵ تا ۲۰ حاملگی انجام می شود
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- در زنان باردار
نقایص لوله عصبی (آنانسفالی، اسپینابیفیدا، میلومننگوسل)، وزن تولد پائین، حاملگی چند قلویی،
کلیه های پلی کیستیک
- در مردان، زنان غیر بادرار و کودکان:
سیروز، کارسینوم کبدی، هپاتیت،ضایعات متاستاتیک کبدی
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
AFP در زنان باردار در موارد زیر کاهش می یابد:
- سندروم داون (تریزومی ۱۳)
- سندروم اِدوارد (تریزومی ۱۸)
- مرگ جنین
- مول هیداتیفورم
- تخمین بالاتر از واقع سن حاملگی
- حاملگی کاذب (جنینی برای تولید AFP وجود ندارد)
- سقط به خود به خودی
تست های تکمیلی
CEA; hCG; Tumor markers, DCP
تداخلات دارویی و آزمایشگاهی
استامینوفن، استیل سالیسیلیک اسید (ASA یا آسپیرین) و فناستین سطح AFP را در زنان حامله کاهش می دهند.
نکته: همولیز می تواند موجب افزایش سطح AFP گردد.
اطلاعات تکمیلی
AFP داری ۳ ایزوفرم می باشد.(L1, L2, L3) به طور سنتی، هنگامی که پزشک تست AFP درخواست می کند، AFP تام را درخواست می کند که انواع AFP را با هم اندازه گیری می کند.
یک نوع آن به دلیل توانایی در اتصال به یک پروتئین خاص به نام lectin Lens culinaris agglutinin (LCA)، در آزمایشگاه L3 نامیده می شود. تست AFP – L3% آزمایش جدیدی است که مقدار AFP تام را با مقدار AFP – L3 مقایسه می کند. از AFP- L3% در غربالگری بیماران مزمن کبدی مانند بیماران هپاتیت B و C وهمینطور سیروز کبدی؛ برای کارسینوم هپاتوسلولار(HCC) و همینطور در غربالگری دوره بارداری (triple marker)؛ استفاده می شود.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .