نام آزمایش
(IgG) ANA
نام کامل تست
Antinuclear Antibody
نام فارسی تست
آنتی بادی ضدهسته ای
نام های دیگر
Fluorescent Antinuclear Antibody; FANA
روش انجام
IIFA
آمادگی بیمار
آمادگی خاصی لازم نیست، اما از آنجا که برخی از داروها با این آزمایش تداخل می کنند؛ پس در مورد داروهایی که مصرف می کنید، با پزشک خود صحبت کنید.
نوع نمونه
S, BF
علت درخواست تست
این تست برای غربالگری برخی از اختلالات اتوایمیون نظیر لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE)، پلی میوزیت و غیره؛ و یا وقتی پزشک فکر می کند که بیمار علائم اختلال خود ایمنی دارد (تب پایین، درد مفاصل، خستگی، و یا بثورات جلدی بی دلیل)؛ درخواست می شود.
توضیح راجع به تست
تست ANA حضور آنتی بادی های ضدهسته ای (ANA) در خون را شناسایی می کند. ANA گروهی از آنتی بادی های خاص تولید شده توسط سیستم ایمنی فرد است، هنگامی که نتواند به اندازه کافی بین “خود” و “غیرخود” تمایز بدهد. این اتوآنتی بادی ها به سلول های خود بدن حمله می کنند و باعث ایجاد علائمی نظیر التهاب بافت و اندام، درد مفاصل و عضلات، و خستگی می شوند. حضور ANA نشانگر فرایند خود ایمنی است که با چند اختلال اتوایمیون همراه است، اما بیشتر در اختلال خود ایمنی لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) دیده می شود. ۹۵ تا ۹۹ درصد بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک تیتر ANA مثبت دارند. (تیتر رقیق ترین سرمی است که ANA در آن ردیابی می شود)
تست های ANA با استفاده از سنجش های مختلف (میکروسکوپ فلورسانس با ایمونوفلورسانس غیر مستقیم و یا با ELISA) انجام می شوند و نتایج به صورت تیتر گزارش می شوند. تست مثبت قوی ANA در روش فلورسانس تیتر بیش از ۱/۱۸۰ و در روش الایزا اعداد بالای ۳ IU/mL یا ۳۰ AU/mL را نشان میدهد. طی روند موفق درمان و کاهش فعالیت بیماریهای روماتیسمی تیترANA کاهش مییابد و حتی ممکن است منفی شود ولی منفی شدن آن تضمینی برای عدم عود بیماری و مثبت شدن مجدد نمیباشد.
در چه شرایطی تست مثبت می شود؟
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- آرتریت روماتوئید
- اندوکاردیت باکتریایی
- هپاتیت اتوایمیون مزمن
- سیروز لوپوس داروئی
- منونوکلئوز عفونی
- لوسمی (سرطان خون)
- میاستنی گراویس
- سندروم رینود
- سندروم شوگرن
- سِل
و …
تست های تکمیلی
ENA Panel; Complement; AMA; Autoantibodies; Anti-dsDNA; Anti-histone; Anti- Topo I(Scl-70); Anti- SSA/Ro; Anti-SSB/La; Anti-Jo-1
تداخلات دارویی و آزمایشگاهی
داروهایی که بیمار در حال مصرف آن میباشد در کنار دستور انجام آزمایش ANA میتواند کمک شایانی به پزشک آزمایشگاه جهت تسهیل تفسیر تست و یافتن منابع خطا باشد.
استازولامید، کاربی دوپا، کلروتیازید، کلروپرومازین، کلوفیبرات، کوتریماکسازول، اتوسوکسیماید، نمک های طلا، گریزوفولوین، هیدرالازین، ایزونیازید، لیتیم، متیل دوپا، ضد بارداری های خوراکی، پنی سیلین، فنیل بوتازون، فنی توئین، پریمیدون، پروکائین آمید، پروپیل تیوراسیل، کوینیدین، رزرپین، استرپتومایسین، سولفانامید ها، تتراسایکلین ها، دیورتیک های تیازیدی به علت سندروم داروئی شبیه به SLE نتایج تست ANA را بصورت کاذب؛ مثبت می کنند.
استروئید ها موجب نتایج منفی کاذب در تست ANA می شوند.
نکته: همولیز نمونه نتایج تست را تغییر می دهد.
اطلاعات تکمیلی
این آزمایش موجب اسکرینینگ وجود و یا عدم وجود آنتی بادی بر علیه آنتی ژنهای محلول هسته سلول ها می شودو بخصوص در تشخیص SLE (لوپوس اریتماتوی سیستمیک) کاربرد دارد. وجود هر نوع آنتی بادی بر علیه آنتی ژنهای محلول هسته ای این آزمایش را مثبت می کند. در این آزمایش انواع مختلفی از سلول ها همانند HEP-2 (Human Epitheloma Cell) و یا سلول های BHK (Baby Hamster Kidney Cell) به عنوان منبع آنتی ژنهای محلول هسته ای در سطح یک اسلاید مخصوص کوت (coat) می شود و پس از افزودن سرم بیماران اگر آنتی بادی ضد هسته ای در سرم وجود داشته باشد؛ این آنتی بادی ها به آنتی ژن سطح لام متصل و کمپلکس آنتی ژن- آنتی بادی ایجاد می شود. سپس در مرحله بعد آنتی بادی دومی به سطح لام اضافه می شود که یک نوع آنتی- آنتی بادی است و به یک ماده فلورسنت مانند FITC کونژوگه شده است. اتصال این آنتی بادی دوم به کمپلکس سطح لام ایجاد فلورسانسی ایجاد می کند که با میکروسکوپ فلورسنت قابل مشاهده و بررسی است.
- نکته ۱: در تست ANA از یک روش غیر مستقیم فلوئورسانس (IIFA) استفاده می شود که چندین الگوی رنگ آمیزی شامل هموژن، نوکلئار، محیطی و لکه ای به ما می دهد. این الگوها در تشخیص پروسه بیماری های خاص بکار می روند.
- Homogenous pattern (یکنواخت): این الگو بیانگر وجود Anti-ds DNA، Anti-histone و Anti-Topo I است و در ۶۰% از بیماران لوپوسی مشاهده می شود.
- Peripheral pattern (محیطی): این الگو بیانگر وجود Anti-ds DNA است و در بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک مشاهده می شود.
- Diffuse pattern (منتشر): این الگو بیانگر وجود Anti-histone است و در ۹۵% موارد لوپوس دارویی و ۶۰% بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک مشاهده می شود.
- Speckled pattern (نقطه نقطه): این الگو بیانگر وجود Anti-SSB/La ، Anti-SSA/RO، Anti- RNP، Anti- RNA Polymerase III، Anti- Sm است و در ۶۰% از بیماران مبتلا به سندروم شوگرن و ۳۵% بیماران لوپوسی مشاهده می شود.
- Nucleolar pattern : این الگو بیانگر وجود Anti- RNA Polymerase III و Anti- Scl-70(DNA Topoisomerase) است و در بیماران اسکلرودرما مشاهده می شود.
- Cytoplasmic pattern: این الگو بیانگر وجود Anti- Jo-1 (Anti-histidyl-tRNA synthetase) و ریبوزومال p پروتئین است و در بیماران پلی میوزیت مشاهده می شود.
- Centrometric pattern: این الگو بیانگر وجود Anti- CENP-A & Anti- CENP-B است و در بیماران اسکلرودرما مشاهده می شود.
نکته ۲: نتایج ANA مثبت ممکن است در افراد بدون هیچگونه بیماری خود ایمنی شناخته شده؛ وجود داشته باشد.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۵- وارسته عبداالرضا و همکاران. روش های عملی در ایمونولوژی، انتشارات ترجمان خرد، چاپ اول، ویراست دوم، ۱۳۸۷ .
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .