نام آزمایش
Creatinine
مخفف انگلیسی تست
Cr
نام فارسی تست
کراتینین
روش انجام
Photometric
نوع نمونه
S, PE, PH, U(R&24h)
علت درخواست تست
- احتمال وجود اختلال عملکرد حاد یا مزمن کلیه و نظارت برپیشرفت اختلال عملکرد کلیه
- نظارت بر درمان در طول دوره درمانی بیماران کلیوی
- ارزیابی عملکرد کلیه در برخی موارد (مانند مصرف برخی از داروهای خاص ، وجود بیماریهای زمینه ای مانند دیابت )
- اندازه گیری کراتینین سرم در تخمین GFR برای افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) و ریسک فاکتور های مرتبط با CKD از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماران قلبی و عروقی بکار می رود.
توضیح راجع به تست
کراتینین محصول فرعی کراتین فسفات است که در بافت عضلات اسکلتی وجود دارد و تمامی آن از طریق کلیه ها دفع می شود. سطح کراتینین بطور عمده تحت تاثیر عملکرد کلیوی است و به همین خاطر برای ارزیابی عملکرد کلیوی؛ ابزاری قوی به شمار می آید. بالا رفتن سطح کراتینین خون؛ کاهش جریان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) را نشان می دهد.
میزان آن بستگی به حجم توده عضلانی دارد. به همین دلیل ، غلظت کراتینین در مردان نسبت به زنان و کودکان بیشتر است.
از آنجایی که سطوح کراتینین حتی با افزایش سن ثابت می مانند؛ این تست بخصوص برای تشخیص نارسایی عملکردی کلیوی که در آن تعداد زیادی از نفرون ها تخریب نشده اند؛ کمک کننده است.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- آسیب یا تورم رگ های خونی در کلیه ها (گلومرولونفریت) ناشی ازعفونت باکتریایی کلیه (پیلونفریت) یا بیماریهای خودایمنی.
- مرگ سلول های لوله های کوچک کلیه (نکروز حاد توبولار)
- انسداد دستگاه ادراری مانند سنگ کلیه
- کاهش جریان خون درکلیه ها به عللی مانند شوک ، کم آبی بدن ، نارسایی احتقانی قلب ، تصلب شرایین و دیابت.
- آسیب عضلات (افزایش موقت سطح کراتینین خون )
- آکرومگالی (به دلیل حجم بیشتر عضلات)
- ژیگانتیسم (رشد بیش از حد و حجم عضلات بیشتر)
- سنگ های کلیوی (کاهش دفع ادراری)
- فلج اطفال (آسیب عضلانی)
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- کاهش حجم عضلات بدلیل بیماری های تحلیل برنده یا افزایش سن
- پر کاری تیروئید (بدلیل افزایش GFR)
- مصرف ناکافی پروتئین ها (کاهش حجم عضلات)
- بیماری های شدید کبدی
- حاملگی
- اسکلت بندی ظریف
تست های تکمیلی
- BUN
- BUN/creatinine ratio
- eGFR
- Creatinine clearance
- CMP; BMP
- Urinalysis
- Urine protein to creatinine ratio
- Microalbumin
تداخلات دارویی و آزمایشگاهی
اسبوتولول، استامینوفن (مصرف بیش از حد)، آسپیرین، آلداتنس، آمیکاسین، آمفوتریسین B، آسکوربیک اسید (ویتامین C)، باربیتورات ها، آسپارژیناز، کاپتوپریل، سایمتیدین، سیس پلاتین، کلوفیبرات، روغن ذرت (لیپومول)، سیکلوسپورین، دکستران، جنتمایسین، ایندومتاسین، کانامایسین، مانیتول، میتومایسین، نیتروفورانتوئین، NSAID ها، پنی سیلین، فسفر، مواد حاجب رادیوگرافی، استرپتوکیناز، تتراسایکلین، ونکومایسین، وازوپرسین، ویتامین D و … از جمله داروها و موادی هستند که می توانند سطح کراتینین را افزایش دهند.
سیترات ها، دوپامین ها، ایبوپروفن و لیزنیوپریل از جمله داروهایی هستند که می توانند سطح کراتینین خون را کاهش دهند.
نکته ۱: سطح خونی بالای بیلی روبین و گلوکز می توانند سطح کراتینین را بطور کاذب کاهش دهند.
نکته ۲: رژیم غذایی غنی از گوشت می تواند باعث افزایش سطح کراتینین شود.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .