نام آزمایش

PTH

نام انگلیسی تست

Parathyroid Hormone

مخفف انگلیسی تست

PTH

نام فارسی تست

هورمون پاراتیروئید

نام های متعارف دیگر

Intact PTH; Parathormone

روش انجام

ECLIA

آمادگی بیمار

* توصیه می شود که فرد ناشتایی داشته باشد.

** نمونه گیری ۶ تا ۸ صبح صورت گیرد؛ زیرا آهنگ تغییرات روزانه بر نتایج آزمون تأثیر می گذارد. در صورت شبکار بودن بیمار، آزمایشگاه را مطلع سازید.

نوع نمونه

S, PE

علت درخواست تست

  • کمک به تشخیص هیپرپاراتیروئیدیسم
  • کمک به تشخیص موارد مشکوک به هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه به بیماری کلیوی مزمن، تومورهای بدخیمی که PTH می سازند و سندروم های سوء جذب.
  • تشخیص آسیب احتمالی و یا خارج کردن ناخواسته غدد پاراتیروئید حین جراحی های گردن و غده تیروئید.
  • افتراق عوامل هیپر کلسمی پاراتیروئیدی از غیر آن
  • بررسی تخریب اتوایمیون غدد پاراتیروئید
  • بررسی پاسخ پاراتیروئید به تغییر سطح کلسیم سرم؛ به خصوص در موارد مربوط به بدخیمی ها که باعث کاهش تولید هورمون PTH می شوند.
  • بررسی منبع اصلی تغییر در متابولیسم کلسیم

توضیح راجع به تست

هورمون پاراتیروئید (PTH) توسط غده پاراتیروئید ساخته می شود. غدد پاراتیروئید؛ ۴ غده هستند که در کپسول فاشیای غده تیروئید قرار دارند.

PTH نقش اساسی در حفظ مقدار کلسیم و فسفر بدن بازی می کند. این تعادل از طریق افزایش جذب روده ای کلسیم؛ افزایش جدا شدن کلسیم و فسفر از استخوان و نیز افزایش باز جذب توبولی کلسیم و دفع فسفر در کلیه برقرار می شود.

معمولاً مقادیر PTH در مواردی که سطح کلسیم بیمار غیر طبیعی است و بطور روتین نیز جهت پیگیری بیماری هایی که بر مقادیر کلسیم تاثیر می گذارند؛ مانند نارسایی کلیوی مزمن (CRF) اندازه گیری می شود.

در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟

  • هیپر پارتیروئیدیسم اولیه، ثانویه و یا ثالثیه
  • هیپوپارتیروئیدیسم کاذب (افراد دچار تومورهای نابجای غیر پاراتیروئیدی مترشحه PTH)
  • مبتلایان به سوء جذب یا کمبود ویتامین D (در اثر پاسخ جبرانی طبیعی به هیپوکلسمی)
  • نقرس کاذب
  • تجمع فلوئور در بدن (فلوئوروز)
  • سندروم زولینجر- الیسون
  • بیماری ریکتز

در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟

  • تخریب اتوایمیون پاراتیروئید
  • هیپو منیزیمی (کمبود منیزیم)
  • سارکوئیدوز
  • سندروم دی جرج
  • هیپر کلسمی غیر پاراتیروئیدی (افزایش کلسیم مانع از تولید PTH می شود)
  • پرکاری تیروئید
  • هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه ناشی از جراحی
  • تومور متاستاتیک استخوان
  • مسمومیت با ویتامین D
  • سندرم شیر- قلیایی

تست های تکمیلی

Calcium; Phosphorus; Magnesium; Vitamin D

تداخلات دارویی

کلودرانات، دوپامین، درمان استروژن/پروژستین، فوسکارنت، فورزماید، هیدروکورتیزون، ایزونیازید، لیتیم، اکترئوتاید، پامیدرونات، فسفات ها، پردنیزون، تاموکسیفن و وراپامیل از جمله داروهایی هستند که سطح PTH را افزایش می دهند.

آنکا کلسیدول، آلومینیوم هیدروکساید،کلسی تریول، دیلتیازم، منیزیم سولفات، پنیدولول، پردنیزون و ویتامین D از جمله داروها و ویتامین هایی هستند که می توانند سطح PTH را کاهش دهند.

نکته مهم: مقادیر PTH در طول روز متغیر است و بیشترین مقدار آن مربوط به ۲ بامداد و کمترین مقدار آن مربوط به ۲ بعد از ظهر می باشد.

نکته ۱: افزایش لیپیدها و ترشح شیر PTH را بالا می برد.

نکته ۲: بخاطر فعالیت پرتئولیتیک، نمونه نباید بیش از چند ساعت در دمای اتاق بماند.

اطلاعات تکمیلی

هیپرپاراتیروئیدی اولیه: معمولاً آدنوم پاراتیروئید عامل آن است و تنها در موارد اندکی ناشی از سرطان پاراتیروئید می باشد.  در این بیماران سطح PTH و کلسیم بالا است.

 هیپر پاراتیروئیدی ثانویه: به علت پاسخ شدید غده پاراتیروئید به عدم حساسیت کلیه به PTH در مبتلایان به نارسایی مزمن کلیوی (CRF)  است. در این بیماران سطح کلسیم سرم به طور مزمن در واکنش به سطح دائماً بالای فسفات ( که کلیه ها قادر به دفع آن نمی باشند)؛ پایین است. پاراتیروئید نیز در پاسخ به سطح دائماً پایین کلسیم به طور مداوم تحریک می شود تا سطح کلسیم را در حد طبیعی نگاه دارد. به چنین حالتی هیپرپاراتیروئیدی ثانویه گویند.

هیپرپاراتیروئید نوع سوم: در برخی از اختلالات کلیوی حتی پس از بازگشت سطح کلسیم به مقدار نرمال؛ همچنان به مقدار زیاد PTH تولید می شود.

اندازه گیری توأم سطح PTH و کلسیم سرم حائز اهمیت است. این مقادیر برای تشخیص افتراقی اهمیت دارند. بیشتر آزمایشگاهها دارای نوموگرام های کلسیم/ PTH می باشند که سطح طبیعی PTH را به ازای هر مقدار کلسیم مشخص می نمایند.

نکته ۱: مقادیر PTH سرم بایست همراه با مقادیر سرمی کلسیم و فسفر تفسیر گردد و بطور کلی تظاهرات بالینی و سابقه ای از بیمار نیز مد نظر قرار گیرد.

نکته ۲: در موارد نادر، تداخل می تواند به علت تیتر بسیار بالایی از آنتی بادی ها در واکنش  به روتنیم یا استرپت آویدین رخ دهد.

نکته ۳: در بیمارانی که دوز بالا (۵ میلی گرم در روز) بیوتین جهت درمان دریافت می کنند، نمونه باید حداقل ۸ ساعت پس از آخرین دوز تجویز بیوتین جمع آوری شده باشد.

 

منابع

  1. Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
  2. Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
  3. ARUP Laboratories
  4. Mayo Medical Laboratories
  5. Lab Tests Online

۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .