نام آزمایش
Vitamin D (25 OH vitamin D)
مخفف انگلیسی تست
Vit D
نام فارسی تست
ویتامین D
نام های دیگر
Ergocalciferol
روش انجام
EIA, HPLC
نوع نمونه
S, PE, PH
آمادگی بیمار
* نمونه ناشتا توصیه می شود اما الزامی نیست.
** از مصرف مکمل ویتامین D پیش از انجام آزمایش اجتناب نمایید.
*** نمونهگیری باید قبل از تزریق خون یا شروع درمان با ویتامین D صورت گیرد.
علت درخواست تست
- تشخیص کمبود ویتامین D
- تشخیص افتراقی بیماری راشیتیسم (ریکتز) و استئومالاسی
- تشخیص هیپرویتامینوز D ( مسمومیت ویتامین D)
- مونیتورینگ بیمارانی که عمل جراحی بای پس معده انجام داده اند (چون ممکن است جذب کافی ویتامین D را نداشته باشند)
- کمک به تعیین اثر بخشی درمان زمانی که ویتامین D، کلسیم، فسفر، و یا مکمل منیزیم تجویز شده است.
توضیح راجع به تست
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است. این ویتامین چند عملکرد مهم در بدن دارد که مهمترین آن حفظ سطوح خونی کلسیم و فسفر در حد نرمال است. همچنین تحقیقات پیشنهاد داده اندکه ویتامین D ممکن است در افزایش فشارخون، سرطانها و بیماریهای خود ایمنی دخیل باشد.
جدی ترین عوارض کمبود ویتامین D کاهش کلسیم خون، کاهش فسفر خون، بیماری ریکتز(نرمی استخوان ها دردوران کودکی ) و استئومالاسی(نرمی استخوان ها در دوره بزرگسالی) می باشند. عارضه شایع دیگر؛کمبود تحت بالینی ویتامین D است که به مواردی اطلاق میشود که در آن مقدار ویتامین D کمتراز نرمال است ولی علائمی وجود ندارد . این حالت با کاهش تراکم استخوانی، کاهش خفیف کلسیم خون، افزایش مقدار هورمون پاراتیروئید و افزایش خطرشکستگی استخوان در ضربه های جزیی مانند زمین خوردن همراه است.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- سندروم ویلیامز
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- بیماری راشیتیسم (ریکتز)
- استئومالاسی
- استئوپورز
- بیماری کلیوی
- بیماری کبدی
تست های تکمیلی
Calcium; Phosphorus; Parathyroid hormone (PTH); Magnesium
تداخلات دارویی
داروهای کورتیکواستروئیدی( بواسطه کاهش جذب کلسیم) ، داروهای لاغری و داروهای کاهنده کلسترول مانند کلسترآمین( با کاهش جذب ویتامین D و سایر ویتامین های محلول در چربی) ، باربیتوراتها، والپوریک اسید، کاربامازپین و فنی توئین (با افزایش متابولیسم کبدی ویتامین D در جهت تبدیل به شکل غیر فعال آن) می توانند موجب کاهش سطح ویتامین D شوند.
نکته ۱- همولیز شدید منجر به افزایش کاذب ویتامین D می گردد.
نکته ۲- متابولیتهای دی هیدروکسیله ویتامین D در نتایج آزمون تداخل می کنند. (واکنش متقاطع)
اطلاعات تکمیلی
۱- بیمارانی با هیپرکلسمی، هیپرفسفاتمی و PTH پایین؛ ممکن است از تبدیل نابجا و غیر قابل تنظیم ۲۵ OH vit D به ۱, ۲۵ OH VitD رنج ببرند. به عنوان مثال می توان به بیماری های گرانولوماتوز، سارکوئید خاص و یا از هیپرویتامینوز D القاء شده توسط مواد مغزی اشاره کرد.
۲- افراد مبتلا به ناراحتی های حاصله از ازدیاد ویتامین D در بدن (هیپرویتامینوز D) دارای غلظت سرمی ۲۵ OH vit D بیشتر از ۸۰ ng/ml و به طور معمول بیشتر از ۱۵۰ ng/ml می باشند.
۳- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد تشنج ممکن است منجر به کمبود ویتامین D شده و سبب بیماری های استخوان شود. داروهای ضد تشنج که بیشتر در این شرایط نقش دارند عبارتند از فنی توئین، فنوباربیتال، کاربامازپین و والپروئیک اسید. داروهای ضد تشنج جدیدتر یا مورد مطالعه قرار نگرفته اند و یا گمان نمی رود منجر به کمبود ویتامین D شوند.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .