نام آزمایش

Protein C Activity

مخفف انگلیسی تست

Pr C

نام فارسی تست

پروتئین C

نام های دیگر

Protein C Activity, Plasma

روش انجام

(chromogenic peptide substrates)  Chromogenic

آمادگی بیمار

*  از Warfarine ، coumadin، Estrogen 10 روز قبل از نمونه گیری استفاده نشود.

** در صورت امکان بیمار ناشتا باشد.

ملاحظات نمونه گیری

۱- نمونه های خارج از آزمایشگاه باید فوراً جهت انجام آزمایش یا فریز نمونه به آزمایشگاه فرستاده شود.

۲- نمونه در کمترین زمان ممکن باید سانتریفیوژ گشته و پلاسما از سلول جدا گردد.

۳- به علت آلودگی پلاکتی و ایجاد تداخل در نتایج آزمون بهتر است نمونه دوبار سانتریفوژ گردد.

۴- برای سنجش آزمون از لوله های مخصوص به نمونه استفاده کنید و از انتقال نمونه به لوله دیگر اجتناب کنید.

۵- بهتر است خون ابتدایی گرفته شده برای اندازه گیری پروتئین  C استفاده نشود؛ زیرا نمونه اولیه ممکن است حاوی ترومبوپلاستین بافتی باشد و در نتایج آزمون تداخل نماید.

۶-   هر گونه داروی مؤثر بر نتایج آزمون را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

 

نوع نمونه

PC

علت درخواست تست

  • به عنوان یک آزمون اولیه برای ارزیابی بیماران مشکوک به داشتن نقص مادرزادی پروتئین C، از جمله کسانی با سابقه شخصی یا خانوادگی ترومبوز عروقی.
  • تشخیص و تأیید کمبود مادرزادی پروتئین C هتروزیگوت نوع یک (فعالیت و مقدار پروتئین C کاهش می یابد) و نوع دوم (فعالیت کاهش یافته اما مقدار طبیعی است)
  • تشخیص و تأیید کمبود پروتئین C هموزیگوت مادرزادی
  • شناسایی منشاء اکتسابی کاهش فعالیت یا عملکرد پروتئین C به سبب اثرات ضدانعقاد خوراکی (وارفارین)، کمبود ویتامین K، و بیماری کبدی.

توضیح راجع به تست

پس از اتمام پروسه انعقاد؛ مقادیر اضافی فاکتورهای انعقادی توسط مهار کننده های فیبرینی نظیر آنتی پلاسمین، آنتی ترومیبین III و پروتئین C غیر فعال می شوند. این اتفاق از ایجاد غیر ضروری لخته در آینده جلوگیری بعمل می آورد.

پروتئین C؛ پروتئینی است که در کبد ساخته می شود و در پلاسما در گردش است. وجود ویتامین K برای عملکرد آن ضروری می باشد. پروتئین C به علت غیر فعال کردن فاکتور های ۵ و ۸؛ یک ضد انعقاد در بدن محسوب می شود. همچنین پروتئین S کوفاکتوری است که اثر ضد انعقادی پروتئین C را بیشتر می کند.

تست پروتئین C برای بیماران دچار عود ترومبوز؛ انجام می شود. وقتی که سطح پروتئین C پایین باشد؛ بیمار در معرض خطر ترمبوز عروقی قرار دارد.

در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟

  • کمبود هتروزیگوت پروتئین C (ارثی)
  • کمبود هموزیگوت پروتئین C (ارثی)
  • کمبود اکتسابی پروتئین C شایعتر از نوع ارثی آن می باشد ( در مواردی چون: واکنش فاز حاد، DIC، بیماری کبدی، کمبود ویتامین K، نکروز پوستی بر اثر مصرف وارفارین (با نام تجاری کومادین)، بیماری سیکل سل)

همچنین در این موارد هم ممکن است پروتئین C کاهش یابد:

  • فاکتور V لیدن (بطور کاذب)
  • دیگر دلایل مرتبط با مقاومت به پروتئین C فعال شده
  • کاهش آنتی ترومبین، موتاسیون ۲۰۲۱۰ در پروترومبین

تست های تکمیلی

Factor V Leiden; Prothrombin 20210; Homocysteine; Lupus Anticoagulant Testing; Antithrombin Activity

تداخلات دارویی و آزمایشگاهی

دسموپرسین ، ضد بارداری های خوراکی و استانُزولول باعث افزایش سطح پروتئین C می شوند.

کومارین و وارفارین (کومادین)، آنتی بیوتیک ها، آسپارژیناز، استروژن ها، هپارین سطح پروتئین C را کاهش می دهند.

نکته ۱: نمونه های لیپمیک (TG > 890 mg/dl)، سطح بالای فاکتور ۸ انعقادی (>300%)، بیلی روبین بالا (> 21 mg/dl) موجب کاهش کاذب فعالیت پروتئین C و کاهش نتیجه آزمایش می گردد.

نکته ۲: بارداری باعث کاهش پروتئین C می گردد.

نکته ۳: غلظت ناهمگون ضد انعقاد سیترات می تواند بر میزان فعالیت پروتئین   Cاثر گذار باشد.

نکته ۴: بستن تورنیکه به مدت بیش از ۱ دقیقه ممکن است باعث اِستاز وریدی و تغییر غلظت پروتئین های پلاسما شود.

نکته ۵: نمونه های همولیز شده بدلیل فعال بودن پلاکت ها و فاکتورهای انعقادی قابل آنالیز نیستند.

اطلاعات تکمیلی

پروتئین C و S از مهارکنندگان کوفاکتورهای انعقادی ۵ و ۸ می باشند. ترومبین بعد از متصل شدن به ترمبو مدولین (به عنوان رسپتور ترومبین در سطح سلول های اندوتلیال) سبب فعال شدن پروتئین C می گردد. پروتئین C فعال شده نیز از طریق اتصال به گیرنده پروتئین C سلول اندوتلیال (ECPR)؛ سبب تجمع پروتئین C بر سطح اندوتلیال و تسهیل فعال سازی آن (APC) از طریق مجموعه ترومبین- ترمبو مدولین می گردد.

پروتئین S به عنوان کوفاکتور پروتئین C؛ باعث افزایش و بهبود عملکرد پروتئین C و انصال آن به پلاکت ها می گردد. پروتئین C فعال شده از طریق مهار کننده های سرین پروتئازی سرمی (Serpins) مانند آنتی ترومبین؛ مهار می گردد. همچنین پروتئین C به عنوان یک عامل موثر در تسهیل فیبرینولیز مطرح می باشد.

۱- چنانچه بیمار دچار کمبود پروتئین S یا C باشد؛ خانواده بیمار را نیز تشویق به انجام آزمایش کنید، زیرا آن ها نیز ممکن است دچار کمبود این پروتئین ها باشند.

۲- اختلالات کبدی، درمان با ضد انعقاد خوراکی و L-آسپارژیناز موجب کاهش سنتز کبدی پروتئین C می گردد.

۳- میزان پروتئین C اندازه گیری شده توسط روش کروموژنیک و ایمنو اَسی؛ بالاتر از مقادیر بدست آمده از روش Clot-based است.

 

منابع

  1. Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
  2. John P. Greer. Wintrobe’s Clinical Hematology, 13th edition, 2014, Lippincott Williams & Wilkins.
  3. Barbara J. Bain, Imelda Bates, et al. Dacie and Lewis Practical Haematology, 12th edition, 2017, Elsevier.
  4. Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
  5. ARUP Laboratories
  6. Mayo Medical Laboratories
  7. Lab Tests Online

۸- گل افشان حبیب اله.  مهارت های آزمایشگاهی در خون شناسی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز، ۱۳۹۰ .

۹- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .

۱۰- اسدی محسن. مجموعه سوالات طبقه بندی شده کارشناسی ارشد وزارت بهداشت هماتولوژی از سال ۸۵ تا ۹۴ با پاسخنامه کاملاً تشریحی و کاربردی، انتشارات اطمینان، ۱۳۹۴ .