نام آزمایش

Widal agglutination test

مخفف انگلیسی تست

Widal

نام فارسی تست

آزمایش ویدال (جهت تشخیص حصبه)

روش انجام

Agglutination (tube)

نوع نمونه

S, BF, CSF

علت درخواست تست

جهت تشخیص آنتی بادی های موجود در سرم بیماران مبتلا به تیفوئید(حصبه) به کار می رود.

توضیح راجع به تست

آزمایش ویدال برای تشخیص سرولوژی بیماری حصبه (Typhoid) و شبه حصبه (Paratyphoid) می باشد که علت آنها آلودگی با باسیلهای گونه سالمونلا از دسته باکتریهای روده ای می باشد. این باسیل ها از راه دستگاه گوارش وارد بدن انسان می شوند و موجب پیدایش بیماری های مهم زیر می گردند:

۱- تب روده ای (Enteric fever)

۲- عفونت خون (سِپتی سمی)

۳- مسمویت های غذایی

بر طبق آمارها؛ تنها ۵۰% بیمارانی که مبتلا به تب روده ای هستند، آزمایش ویدال آنها ۱ هفته بعد از ورود میکروب به بدن مثبت می شود. در صورتی که ۴ هفته بعد؛ ۹۵- ۹۰% بیماران آزمایش ویدال آنها مثبت می شود.

 

 

۳ دسته آنتی ژن در باسیل سالمونلا وجود دارد:

  • آنتی ژن O (آنتی ژن سوماتیک یا ساختاری- پلی ساکاریدی)
  • آنتی ژن H (آنتی ژن فلاژله های میکروب- پروتئینی)
  • آنتی ژن Vi (از دسته آنتی ژنهای سطحی یا کپسولی- پلی ساکاریدی

اولین آگلوتینین تولید شده در بدن بیمار آنتی ژن O می باشد و آنتی بادی علیه آن از جنس IgM است و حدود ۸ روز پس از ابتلاء در خون ظاهر می شود.پس از درمان حصبه آنتی O در مدت ۳ ماه بعد و حداکثر ۶ ماه منفی می شود.

دومین آگلوتینین تولید شده در بدن بیمار آنتی ژن H  می باشد و آنتی بادی علیه آن از جنس IgG است و حدود ۱۲- ۱۰ روز پس از ابتلاء در خون ظاهر می شود. پس از درمان حصبه آنتی H تا مدت ها مثبت باقی می ماند و در بررسی های اپیدمیولوژی عفونت های سالمونلایی ارزش دارد.

آگلوتینین آخر آنتی ژن Vi می باشد و آنتی بادی علیه آن از جنس IgM است و اواخر هفته دوم پس از ابتلاء در خون ظاهر می شود. آنتی Vi  بسرعت از بین می روند.

تست های تکمیلی

Stool culture, Blood culture

تداخلات دارویی و آزمایشگاهی

در درمان با کلرامفنیکل و آمپی سیلین تیتر ویدال کاهش می یابد.

۱- همولیز در نتایج آزمایش ایجاد تداخل می کند.

۲- نتایج مثبت کاذب در روش اسلاید وجود دارد.

اطلاعات تکمیلی

حداقل تیتر قابل قبول و با ارزش آگلوتینین ها در آزمایش ویدال در کشورهای مختلف متفاوت است. در ایران چنانچه تیتر سرم در برابر آنتی ژن O حداقل ۱:۸۰  و در برابر آنتی ژن H حداقل ۱:۴۰ باشد؛ بیمار مشکوک به تیفوئید و یا پاراتیفوئید است.

در صورتی که تیتر سرم بیمار در برابر آنتی ژن O 1:160 و در برابر آنتی ژن H 1:80 و یا بیشتر باشد؛ بیمار با توجه به علایم بالینی و وضعیت اپیدمیولوژی محیط به بیماری تیفوئید و یا پاراتیفوئید مبتلا می باشد.

آگلوتیناسیون H به تنهایی ارزش تشخیصی ندارد؛ در صورتی که آگلوتیناسیون قابل قبول O، دلیل بر وجود بیماری می باشد. تیتر آگلوتینین O بندرت از ۱:۴۰۰ بالاتر می رود ولی تیتر آگلوتینین H از ۱:۱۰۰۰ بالاتر رفته و سالها پس از بهبودی مثبت باقی می ماند. تیتر Vi حداکثر از ۱:۲۵ تا ۱:۵۰ بالاتر نمی رود و پس از بهبودی سریعاً در سرم ناپدید می شود.

در حاملین سالم تیتر Vi بیشتر از O و H می باشد که با کشت مکرر مدفوع و جدا کردن میکروب؛ می توان آنها را شناسایی و درمان کرد.

نکته ۱: یکی از عمده ترین اشکالات روش آگلوتیناسیون (کمپلکس ایمنی) پدیده منطقه ای (prezone, postzone) می باشد. به این معنی که در نتیجه بالا بودن بیش از حد غلظت آنتی بادی؛ عمل تشکیل کمپلکس آنتی ژن- آنتی بادی مختل شده و به صورت منفی کاذب خود را نشان می دهد که در چنین حالتی با پیش بینی پاسخ مثبت (که البته حتمی نیست) باید سرم رقیق شده و آزمایش تکرار گردد. بنابراین همواره تطبیق نتایج به دست آمده با حالات بالینی و شواهد کلینیکی الزامی است.

نکته ۲: روش انجام آزمایش ویدال از نوع آگلوتیناسیون مستقیم (Direct/Active agglutination) است.

نکته ۳: افزایش تیتر علیه آنتی ژن O بهترین نشانه آلودگی اخیر می باشد.

 

منابع

  1. Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
  2. ARUP Laboratories
  3. Mayo Medical Laboratories
  4. Lab Tests Online

۵- وارسته عبداالرضا و همکاران. روش های عملی در ایمونولوژی، انتشارات ترجمان خرد، چاپ اول، ویراست دوم، ۱۳۸۷ .

۶- پاکزاد پرویز. اصول و تفسیر آزمایشهای سرولوژی بالینی، انتشارات نور دانش، چاپ سیزدهم، ۱۳۹۱ .

۷- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .